Een experiment vestigt zich in een nieuwe levensvorm

Mijn leven zonder geld: Een bewuste keuze

Vaak wordt mij gevraagd of er een trauma in mijn leven heeft plaatsgevonden, omdat ik ervoor heb gekozen om deze extreme levensstijl te omarmen en al zeven jaar zonder geld leef. Mijn antwoord is dat mijn ‘trauma’ de wereldsituatie is. Dagelijks lijden honderdduizenden mensen honger, terwijl er aan de andere kant sprake is van grootschalige verspilling. Voedsel wordt in zee gedumpt om prijzen stabiel te houden, terwijl miljardairs zwembaden bouwen in hun privévliegtuigen, simpelweg omdat ze niet weten wat ze met al hun geld moeten doen. Voor mij is deze situatie zo absurd dat ik ervoor heb gekozen om niet langer deel te nemen aan dit proces en op zoek ben gegaan naar nieuwe structuren.

Als ik echter naar mijn eigen leven kijk, ontdek ik dat er wel degelijk een soort trauma heeft plaatsgevonden. Als tweejarig kind moest ik samen met mijn familie onze woonplaats verlaten aan het einde van de oorlog en werden we in onze nieuwe woonplaats opeens ‘lompenpak’ genoemd. Ik heb nooit begrepen waarom bezit en geld zo hoog worden gewaardeerd en dit is altijd een rode draad in mijn leven gebleven. Ik wil een balans creëren tussen mensen die weinig bezitten en degenen die in materiële rijkdom baden. Ik wil nieuwe waarden scheppen en ervoor zorgen dat iemands waarde niet afhankelijk is van geld.

Met mijn leven zonder geld geef ik mensen een voorbeeld om over na te denken. Voor velen ben ik een provocateur, terwijl anderen juist moed uit mijn levensstijl putten. In onze huidige maatschappij neemt armoede steeds meer toe en leven veel mensen op of onder het bestaansminimum. Door mijn nieuwe model voelen zij zich gesterkt en kunnen ze hun angst om op straat te belanden deels loslaten.

Het is belangrijk voor mij om te benadrukken dat ik geen missionaris ben die probeert mensen ervan te overtuigen dat ze al hun geld moeten opgeven. Mijn doel is om bewustwording te creëren en alternatieve perspectieven te tonen.

Hoe ik zonder geld leef

In februari 1994 ben ik gestart met de Geef en Neem Centrale in Dortmund, Duitsland. Dit was een ruilkring waarbij diensten, vaardigheden en materialen werden uitgewisseld zonder dat geld een rol speelde. De oprichting van deze vereniging trok veel belangstelling, maar er waren ook tegenslagen die ervoor zorgden dat we soms moesten stoppen. Door mijn deelname aan de ruilacties in de vereniging merkte ik dat ik minder geld nodig had om te leven. Dit inspireerde mij om het experiment aan te gaan: volledig zonder geld leven. In mei 1996 heb ik mijn huis opgegeven, evenals verzekeringen en bezittingen. Vanaf dat moment paste ik op huizen en woningen van andere deelnemers van de Geef en Neem Centrale die op reis waren. Bovendien werd ik de eerste voorzitter van de vereniging en zette ik me met hart en ziel in voor het laten vloeien van geven en nemen, het creatief samenleven, het afbreken van vijandbeelden en het stimuleren van mensen met weinig geld. Dit zijn de doelen van Geef en Neem.

Mijn eigen leven deelde ik avontuurlijk en creatief in. Ik ruilde basisvoedingsmiddelen met een biologische winkel: aardappelen, groenten, fruit en brood. Voedsel dat niet meer helemaal vers was, kon ik ophalen in ruil voor het vegen van het erf, advies over computers en andere diensten. In eerste instantie vond ik kleding op de “Tauschring”, een maandelijkse vlooienmarkt zonder geld. Tegenwoordig ruil ik soms een psychologisch adviesgesprek of andere hulp voor kleding. Op dezelfde manier ging ik om met andere dingen die ik nodig had in het leven. Zo heb ik bijvoorbeeld toegang tot een bureau in de wetenschapswinkel in Dortmund, waar ik vaak welkom ben, in ruil voor het gebruik van de sleutels. Voor de aansluiting op internet, telefoon en de post lever ik tegenprestaties in de vorm van koken, vegen, adviseren en andere benodigde taken…

Mijn leven zonder geld, waarom ik zo leef

In de afgelopen jaren heb ik gemerkt dat er constant veranderingen plaatsvinden in mijn leven. Zo ben ik inmiddels uit de vereniging gestapt en ruil ik vrijwel alles met iedereen, behalve geld. Het gaat hierbij niet om directe betalingen, maar om een lossere manier van uitwisselen. Bijvoorbeeld, er was een noodsituatie in een drukkerij waarbij de papieren door elkaar waren geraakt. Op een zondag heb ik met plezier geholpen met het sorteren van de papieren, zodat de zendingen de volgende dag volgens planning konden worden geleverd. Als dank kreeg ik twee maanden later een prachtig vormgegeven brief van de drukkerij. Mijn ruilacties draaien meer om vriendschap en burenhulp dan om zwartwerk.

Ondanks dit alles denk ik vaak aan belastingen. Ik zie mezelf niet als iemand die zich buiten de maatschappij plaatst, maar eerder als iemand die zich aanpast aan een nieuwe structuur. Daarom denk ik ook na over mijn mogelijkheden. Een paar jaar geleden schreef ik een brief aan de burgemeester van Dortmund waarin ik aanbood om belastingen op mijn eigen manier te betalen, namelijk door mensen die afhankelijk zijn van sociale diensten te adviseren, projecten te organiseren en hen te ondersteunen. In het korte antwoord dat ik kreeg, werd verwezen naar vrijwilligerswerk, wat niet helemaal overeenkomt met het principe van geven en nemen.

Bij mijn lezingen wordt vaak opgemerkt dat mijn beslissing om geen ziektekostenverzekering te hebben een last kan zijn voor andere burgers, omdat zij mogelijk moeten opdraaien voor bijvoorbeeld de kosten van een gebroken been. Ik begrijp de kritiek, omdat ik de invoering van een ziektekostenverzekering op zichzelf wel zinvol vind. Mijn experiment vereiste echter dat ik alle financiële uitgaven opgaf. Ondertussen is er veel veranderd in dit opzicht. Ik ga nu bewuster en verantwoordelijker om met mijn gezondheid, ik werk intensief aan het overwinnen van mijn angsten die af en toe de kop opsteken, en ik vertrouw op de zelfhelende krachten die ieder mens bezit. Er zijn een paar artsen en tandartsen die bereid zijn om mij in ruil daarvoor te behandelen, maar tot nu toe heb ik daar geen gebruik van hoeven maken.

Voor veel mensen is mijn huidige levensstijl moeilijk te begrijpen en ze denken dat ik een afhankelijk, ingewikkeld en moeilijk leven leid. Niets is minder waar! Om u een beter inzicht te geven, wil ik graag de filosofie achter mijn handelen met u delen:

Het politieke aspect:

Voor mij is het van essentieel belang dat, in de toekomst, iedereen zichzelf als politiek beschouwt. Hiermee bedoel ik niet de partijpolitiek, maar verantwoordelijke burgers die verder kunnen kijken dan hun eigen belangen en willen bijdragen aan een verandering in de wereld.

De oprichting van de Geef en Neem Centrale was voor mij een politieke daad omdat hiermee nieuwe voorwaarden worden gecreëerd voor een waardevol leven.

Het verschil tussen arm en rijk wordt verminderd omdat nu iedereen zich alles kan veroorloven. Werklozen hoeven zich niet langer nutteloos te voelen omdat ze met hun vaardigheden kunnen bijdragen. Burenhulp wordt gestimuleerd, vooroordelen tegen vreemdelingen worden afgebroken, vriendschappen worden gesloten en isolatie wordt doorbroken.

Het filosofische aspect:

Om iets te kunnen veranderen in de wereld is het noodzakelijk dat elk individu voor zichzelf ontdekt wat hij echt wil, wat hij echt nodig heeft en wat de zin van zijn leven is. In plaats van voornamelijk gericht te zijn op de buitenwereld, is het nu belangrijk om de weg naar binnen te verkennen en bewust te worden. We ontwikkelen ons potentieel, nemen zelf verantwoordelijkheid, nemen initiatief en kunnen daardoor op grote schaal bijdragen aan de maatschappij.

Het psychologische aspect:

Veel problemen in onze samenleving ontstaan doordat we niet weten hoe we met elkaar moeten omgaan, elkaar niet waarderen en elkaar bevechten in plaats van ondersteunen. Oorlog, geweld, misbruik, gebrek aan respect en concurrentie kunnen worden opgelost als we met elkaar in contact kunnen komen. Mensen die ons niet bevallen, fungeren als spiegel. Onze verontwaardiging over iemand met bepaald gedrag dat we niet waarderen, kan ons naar onze eigen wortels leiden. De vraag waarom we zo geraakt zijn en wat het met onszelf te maken heeft, leidt tot een nieuw perspectief. In plaats van anderen te veroordelen, zoeken we verder binnen onszelf. Alles wat we doen heeft een reden, die we nu ontdekken en daarmee beginnen we onszelf te accepteren. Als ons gedrag verkeerd lijkt, kunnen we eraan werken, het loslaten nadat we het echt hebben geaccepteerd. Door onszelf te accepteren, kunnen we ook anderen accepteren. Op deze manier kunnen vijandbeelden worden afgebroken en kan liefde groeien.

Het spirituele aspect:

Door de gebeurtenissen in mijn leven de afgelopen jaren weet ik dat er naast onze materiële wereld ook een spirituele wereld bestaat die de meesten van ons niet kunnen zien. Het wordt me steeds duidelijker dat we allemaal met elkaar verbonden zijn en dat we allemaal uit dezelfde goddelijke bron voortkomen. Als iemand werkt aan zijn eigen blokkades, doet hij dat tegelijkertijd voor iedereen. De spirituele groei van het individu heeft een belangrijke waarde. We zouden elkaar allemaal kunnen ondersteunen in dit werk. Door dit te weten, kunnen we concurrentie en andere negatieve gevoelens jegens anderen loslaten en iedereen als medespeler zien.

Ik onderzoek regelmatig deze vier aspecten, corrigeer ze indien nodig en bevind me daardoor in de levensstroom die sterk verbonden is met geven en nemen.

Projecten:

Het lijkt mij geen eenvoudige taak om projecten te ontwikkelen waar anderen aan kunnen deelnemen zonder dat ze zich ondergeschikt voelen.

De ruilkringen: een revolutie in denken en handelen

De ruilkring is een veelbelovend project dat de basis legt voor een nieuwe manier van denken. Hier krijgen mensen de kans om te experimenteren, hun vaardigheden te ontwikkelen en deze door te geven, nieuwe waarden te ontdekken en hun krachten te bundelen. Met wereldwijd talloze ruilkringen in opkomst, hebben ze het potentieel om de wereld te veranderen.

Maar laten we eerlijk zijn, de ruilkringen zijn slechts het begin. Er moeten andere projecten worden opgezet om verdere mogelijkheden te creëren en het verschil tussen arm en rijk te overbruggen.

De Geef en Neem gasthuizen: een oplossing voor eenzaamheid en overbevolking

Het idee voor de gasthuizen kwam bij me op tijdens het oppassen op huizen. Telkens weer werd het duidelijk dat sommige mensen – vooral oudere alleenstaande vrouwen met uitwonende kinderen – in veel te grote huizen wonen. Ze zouden me het liefst direct willen laten intrekken, omdat ze de eenzaamheid en het vele werk in huis en op het erf niet meer alleen aankunnen. Maar ze willen ook niet zomaar vreemden uitnodigen vanwege de risico’s die dat met zich meebrengt.

Ons eerste gasthuis bevindt zich in Sprockhövel, Duitsland. Het is een zeer ruim pand – ooit een oude kroeg met een zaal en een podium – waar inmiddels wel eens 20 mensen tegelijk kunnen verblijven. De eigenaar, Uli Frank, staat open voor nieuwe ideeën en heeft jarenlang mensen uitgenodigd voor culturele evenementen. Nu omarmt hij volledig het concept van de gasthuizen.

Mensen met weinig geld of zonder onderdak kunnen voor een beperkte periode (maximaal twee maanden) in zo’n gasthuis verblijven. In plaats van geld te betalen, nemen ze verantwoordelijkheid voor het huis en verrichten ze dagelijks twee uur werk in en rondom het huis. Daarnaast kunnen ze in aangesloten winkels hun boodschappen verdienen. Gelukkig zijn er enkele winkels die ons idee ondersteunen.

Het Geef en Neem spel: een symbool van openheid en delen

Iedereen kan meedoen aan het Geef en Neem spel, mits ze openstaan voor nieuwe ervaringen. Ze krijgen een Geef en Neem sticker die duidelijk zichtbaar op hun voordeur, brievenbus, auto of etalage wordt geplakt. Dit symbool toont aan dat ze bereid zijn zich open te stellen voor andere mensen, te delen en te ruilen wat op dat moment nodig is.

Mijn leven zonder geld: de bewuste keuze voor een nieuwe manier van leven

Waarom leef ik eigenlijk zonder geld? Het antwoord is simpel: omdat ik geloof in een wereld waarin geld niet de drijvende kracht is achter alles wat we doen. Ik heb gekozen voor een leven waarin ik waarde hecht aan ervaringen, verbindingen en het delen van middelen. Door deel te nemen aan ruilkringen, gasthuizen en het Geef en Neem spel, draag ik bij aan een samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt en de kloof tussen arm en rijk wordt gedicht.

Met een professionele toon van stem, nodig ik je uit om deel te nemen aan deze revolutie in denken en handelen. Samen kunnen we de wereld veranderen en een betere toekomst creëren voor iedereen.

Over ruilen en delen voor het zijn

De Beweging van Geven en Nemen

De kloof tussen arm en rijk groeit, de uitbuiting en vernietiging van de aarde gaan door. De discriminatie van hele volkeren en de onverschilligheid ten opzichte van de grote ellende in de wereld is angstaanjagend groot geworden.

Het idee van de Beweging van Geven en Nemen, volledig consequent toegepast, verandert ons alledaagse leven volledig. Bij “Geven en Nemen” draait het erom een evenwicht te creëren tussen geven en nemen. Het draait erom elke individuele persoon op waarde te schatten en vriendelijk te ontmoeten. Wantrouwen wordt omgeruild voor vertrouwen, fouten worden ingecalculeerd en daarvan wordt geleerd.

We moeten onze huidige waarden, die steeds meer draaien om meer, sneller en verder, veranderen in: wat heb ik echt nodig, wat kan ik echt, wat wil ik echt? Het individu speelt hierbij een grote rol. Hij oriënteert zich niet op de massa, maar weet zelf waar zijn sterke punten en voorkeuren liggen.

Tegelijkertijd is hij oprecht geïnteresseerd in maatschappelijke vraagstukken en neemt hij verantwoordelijkheid voor zichzelf en het geheel.

Met de oprichting van de Beweging van Geven en Nemen en de oprichting van een ruilnetwerk in Dortmund in februari 1994 veranderde mijn leven geleidelijk aan. Door te ruilen en te delen had ik steeds minder geld nodig om te leven en leerde ik veel interessante mensen kennen. Door de conflicten die daarbij ontstonden, werd ik gedwongen toleranter en geduldiger te worden. Mijn leven werd kleurrijker en avontuurlijker. De hiërarchische structuur van verschillende beroepen verdween voor mij omdat elke bezigheid gelijkwaardig naast elkaar staat.

Het zou geweldig zijn om de Beweging van Geven en Nemen uit te breiden naar alle gebieden. Of het nu in de politiek, economie, families of andere structuren is, het draait erom het evenwicht te herstellen tussen natuur en technologie, tussen hebben en zijn, tussen overvloed en armoede, tussen binnen en buiten. Met deze “idealistische” tekst wil ik inspireren tot uitwisseling van gedachten. Wie zich aangesproken voelt, mag zich graag bij mij melden.

Heidemarie Schwermer, 2003